Türkiye, 27 Mayıs 1960 tarihinde gerçekleşen ve demokrasi tarihinde kara bir leke olarak nitelendirilen askeri darbenin üzerinden 64 yıl geçti. Peki, neden darbe yapıldı? Dönemin Başbakanı Adnan Menderes ve iki bakan neden idam edildi? Detaylar haberimizde..
Bugün, demokrasi tarihinde kara bir leke olarak anılan 27 Mayıs 1960 askeri darbesinin yıldönümü. Türkiye, tam 64 yıl önce yaşanan bu acı tecrübeyle sarsıldı. Darbe sonucunda Anayasa ve TBMM feshedildi, dönemin Başbakanı Adnan Menderes ve iki bakanı idam edildi.
CADI AVLARI BAŞLADI, GÖSTERİLER DURMADI
O dönemde iktidarda, tek partili döneme son veren Demokrat Parti (DP) bulunuyordu. Başbakanlık koltuğunda Adnan Menderes, Cumhurbaşkanlığı makamında ise Celal Bayar oturuyordu. "Yeter söz milletin" sloganıyla halkın desteğini kazanan DP, Arapça ezanın serbest bırakılması gibi devrimsel adımlar attı. Sanayi, eğitim, sağlık ve ulaştırma alanlarında büyük atılımlar gerçekleştirdi. Ancak DP'nin yükselişi engellendi, cadı avları ve gösterilerle karşı karşıya kaldı. İstanbul ve Ankara'da sıkıyönetim ilan edildi.
TARİHE GEÇEN SÖZLER
Başbakan Menderes, eylemcilere hitap etmeye çalıştı ancak başarılı olamadı. Öğrencilerle konuşmak istediğinde bir öğrenci tarafından boğazı sıkıldı ve "Hürriyet istiyorum" cevabını aldı. Menderes'in, "Bir başbakanın boğazını sıkıyorsun, bundan ala hürriyet mi var?" sözleri tarihe geçti.
YASSIADA’YA HAPSEDİLDİ
Gösteriler, Harp Okulu öğrencilerinin de katılımıyla dalga dalga yayıldı. Sonuç olarak, TSK içerisindeki 38 kişilik Milli Birlik Komitesi (MBK), 27 Mayıs 1960'ta sabaha karşı yönetime el koydu.
Anayasa ve TBMM feshedildi, siyasi faaliyetler askıya alındı. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes, hükümet üyeleri ve DP'li milletvekilleri gözaltına alındı ve Yassıada'ya hapsedildi.
DEMOKRASİNİN KARA GÜNÜ
Celal Bayar'ın "1 numaralı" sanık olduğu davada, Adnan Menderes onun yanında yargılandı. Menderes başta olmak üzere hiçbir sanığa savunma hakkı tanınmadı. Yassıada'daki yargılamalar, 14 Ekim 1960'ta başlayıp 15 Eylül 1961'de karara bağlandı. Celal Bayar'ın idam cezası yaş haddi nedeniyle müebbete çevrildi. Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan 16 Eylül 1961'de, Adnan Menderes ise 17 Eylül 1961'de dar ağacına çekildi.
HÜZÜN ADASI ÖZGÜRLÜK ADASI OLDU
Yıllar sonra, 1990'da kabul edilen bir kanunla Menderes ve arkadaşlarının itibarları iade edildi ve naaşları devlet töreniyle Vatan Caddesi'nde yaptırılan anıt mezara taşındı. AK Parti ve MHP’nin çabalarıyla Yassıada yargılamalarının hukuki dayanağı kaldırıldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla Yassıada, “Demokrasi ve Özgürlükler Adası” adıyla 2020'de açık hava müzesi ve kongre merkezi olarak hizmete açıldı. Toplumsal hafıza, yıllar geçtikçe canlı tutulmaya çalışıldı. 27 Mayıs’ı yapanlar, tarihin utanç sayfalarına “darbeciler” diye yazıldı. Adnan Menderes ve arkadaşları ise hüzünle, minnetle ve özlemle hatırlandı.
AK PARTİ’DEN YASSIADA’DA KINAMA
AK Parti İnsan Hakları Başkanı Hasan Basri Yalçın, 27 Mayıs 1960 askeri darbesinin 64. yıldönümünde Yassıada’da düzenlenen basın toplantısında, darbeyi sert bir dille kınadı. Yalçın, açıklamasında, 27 Mayıs’ın millet iradesine ve demokrasiye vurulan büyük bir darbe olduğunu vurguladı.
