Glukoz, doğada en yaygın bulunan monosakkaritlerden biridir. "Mono" bir, "sakkarit" ise şeker anlamına gelir. Yani glukoz, tek bir şeker molekülü olan basit bir karbonhidrat çeşididir. Glukozun yanı sıra, farklı monosakkaritlerin birleşmesiyle oluşan diğer şekerler de günlük hayatımızda önemli bir yere sahiptir.
Sükroz, Laktoz ve Maltoz: Glukozun Şeker Bağlantıları
- Sükroz (sofra şekeri): Glukoz ve fruktozun birleşmesinden oluşur.
- Laktoz (süt şekeri): Glukoz ve galaktozdan meydana gelir.
- Maltoz (malt şekeri): İki glukoz molekülünün birleşmesiyle oluşur.
Görüldüğü üzere, birçok şeker çeşidi glukoz içerir. Peki, glukoz neden bu kadar önemli ve ondan kaçmamız gerekiyor mu?
Glukozun Kaynağı ve Üretimi
Glukoz, bitkiler tarafından fotosentez yoluyla üretilir. Bitkiler, glukozu enerjiyi depolamak için "nişasta" olarak biriktirir.
Mısır, patates, pirinç ve buğday gibi yüksek nişasta içeren bitkiler, glukoz kaynağı olarak öne çıkar. Nişasta, gıdalarda dekstroz, maltodekstrinler, sorbitol ve mannitol gibi tatlandırıcıların yanı sıra yüksek fruktozlu mısır şurubu üretiminde kullanılır.
Glukoz: Doğal mı, İlave Şeker mi?
- Doğal Glukoz: Meyve ve sebzelerde doğal olarak bulunur. Örneğin, bir elma yediğinizde, içindeki glukoz doğal şeker olarak kabul edilir.
- İlave Glukoz: Evde ya da fabrikada yiyecek veya içeceklere eklenen glukoz ise "ilave şeker" olarak değerlendirilir.
Glukozdan Kaçmamız Gerekir mi?
Glukoz, vücudumuz için temel enerji kaynağıdır. Beyin gibi bazı dokuların işleyişi için sürekli bir glukoz tedariği gerekir. Vücut, ihtiyaç fazlası glukozu glikojen olarak depolar ve bu depolar kullanılmazsa, kilo olarak depolanmaya başlar.
Dengeli beslenme açısından, doğal glukoz kaynaklarına yönelmek ve ilave şeker tüketimini sınırlamak önemlidir. Dünya Sağlık Örgütü, serbest şeker tüketiminin toplam enerji alımının %10’unu geçmemesini önermektedir.
